Waardeketen voor CSRD

Wat is een waardeketen?

Een waardeketen is een model dat de activiteiten van een bedrijf in kaart brengt. Dit gaat van de inkoop van grondstoffen tot aan de uiteindelijke levering van het product of de dienst aan de consument. Dit betekent dus dat de waardeketen het product van begin tot eind volgt. 

De waardeketen is een krachtig instrument voor strategische planning en analyse binnen bedrijven. Het biedt inzicht in hoe activiteiten binnen een organisatie bijdragen aan de waardecreatie en helpt bedrijven te identificeren waar ze unieke waarde kunnen toevoegen om zo een concurrentievoordeel te behalen.

Waardeketen voor CSRD

De waardeketen bij de CSRD helpt bedrijven met het in kaart brengen van hun impacts, risico's en kansen (IRO) in hun keten. Deze IRO zijn nodig om voor het doen van een dubbele materialiteitsanalyse.

Voor het in kaart brengen van de waardeketen voor CSRD kijk je als onderneming naar de upstream- en downstreamwaardeketen. Je bepaalt hiermee ook de plek(ken) van je eigen onderneming binnen deze keten. 

De waardeketen is een cruciaal onderdeel voor CSRD, omdat het inzicht biedt in de keten waarover niet alleen dubbele materialiteit moet worden uitgevoerd, maar ook inzicht biedt in spelers in de keten waarover later data moet worden verzameld. 

Daarnaast is het ook een onderdeel dat staat opgenomen in de ESRS 2 onder SBM-1, hierover lees je in het volgende hoofdstuk meer.

Hoe breng ik de waardeketen voor CSRD in kaart?

De waardeketen staat opgenomen in de ESRS 2. Dit zijn de dwarsdoorsnijdende standaarden die buiten de thematische en sectorspecifieke standaarden vallen. Alle ondernemingen binnen de scope van CSRD zullen hierover moeten rapporteren. In de ESRS 2 staat het volgende actiepunt over de waardeketen beschreven:

Rapportage eisen van de waardeketen

De CSRD-wetgeving wordt toegelicht hoe je als onderneming moet rapporteren over de waardeketen om het datapunt te kunnen voldoen. Dit kan omgezet worden naar de volgende concrete actiepunten:

Als je bedrijf betrokken is bij meerdere waardeketens, identificeer dan welke het meest belangrijk zijn voor je onderneming. Focus je rapportage dan enkel op deze waardeketen(s).

Al deze data moet narratief omschreven worden. Dit betekent dat de data in een beschrijvende (verhaal) vorm gerapporteerd moet worden. Dit kan gedaan worden met visuele ondersteuning. Denk hierbij aan een model met daarin de upstream en downstream schakels. 

Schattingen in de waardeketen

Soms kan het voorkomen dat er schattingen moeten worden gedaan in en rondom de waardeketen. Schattingen kunnen worden gedaan aan de hand van indirecte bronnen, zoals data vanuit de sector of andere maatstaven.

In dit geval is het belangrijk om te vermelden welke maatstaven er zijn gebruikt, op basis waarvan deze data is opgesteld en hoe nauwkeurig deze data is. In veel gevallen omschrijf je de maatregelen die zijn gemaakt om later deze data wel te kunnen verkrijgen. 

Upstream- en downstreamwaardeketen

De upstream- en downstreamwaardeketen wordt veel benoemd in de context van de CSRD. In het onderstaande stuk vind je informatie die je nodig hebt over deze, voor nog velen, onbekende begrippen. 

Wat is de upstream- en downstreamwaardeketen?

De upstreamwaardeketen is het deel van de keten wat voor je bedrijf zit, denk aan producenten en leveranciers. Het downstream gedeelte bevindt zich na je bedrijf, hierbij kun je denken aan klanten en de samenleving. 

Een concreet voorbeeld hiervan kan een retailer zijn die consumentengoederen verkoopt. In de upstream keten zullen de producenten en leveranciers van grondstoffen tot aan de producten zitten. Dan bevindt zich in het midden de retailer, betrokken bij distributie, winkels en medewerkers. De keten eindigt in de downstream waar de klanten en de samenleving in zitten. 

Natuurlijk kan een bedrijf ook helemaal aan het begin van de keten staan. Het zal echter lastiger zijn om helemaal aan het einde van de keten te staan gezien de keten vaak eindigt bij de samenleving. 

Waarom is deze benadering belangrijk?

Een duidelijk inzicht in de hele keten, van grondstofwinning tot eindgebruik, stelt bedrijven in staat om duurzamere en verantwoordelijkere praktijken te implementeren. Dit omvat het verminderen van de ecologische voetafdruk, het waarborgen van ethische arbeidspraktijken, en het minimaliseren van afval door de hele supply chain.

In de CSRD-wetgeving die is opgesteld door de Europese commissie wordt deze term ook continu gebruikt in de context van de waardeketen. Bij het rapporteren van de informatie over de waardeketen is het gebruiken van deze benadering daarom ook vanzelfsprekend. 

Praktische tips voor de ketenanalyse

Nu duidelijk is hoe en waarom de keten in kaart moet worden gebracht is het tijd om te starten. Voor grote ondernemingen kan dit een lastige en lange klus zijn. Zij hebben een grote toeleveringsketen met veel complexe schakels. Hieronder lees je enkel praktische tips die je kunt gebruiken voor het analyseren en in kaart brengen van de keten.

Maak gebruik van interne documenten

Bij het gebruik van interne documenten doorzoek je de inkooporders, contracten met leveranciers en productieschema's van je bedrijf. Deze documenten bieden vaak een duidelijk beeld van je huidige schakels in de keten.

Door alle relevante informatie uit deze documenten te verzamelen, krijg je inzicht in de belangrijkste leveranciers, productieprocessen en distributiekanalen. Hierdoor heb je al een goed beeld van welke schakels er zijn en welke er belangrijk zijn.

Kijk naar industriestandaarden

Verdiep je in de industriestandaarden en -praktijken binnen je sector. Deze standaarden kunnen een benchmark bieden voor het functioneren van je eigen waardeketen. Door te kijken naar wat gebruikelijk is in de industrie, kun je bepalen waar je keten afwijkt en waar je keten gelijk is.

Ook kan het helpen om te kijken naar uitgegeven bestuursverslagen van bedrijven die al grote stappen hebben gemaakt met het in kaart brengen van de waardeketen voor CSRD.

Betrek verschillende interne afdelingen

Een essentiële praktische tip voor het uitvoeren van een ketenanalyse is het actief betrekken en in gesprek gaan met verschillende interne afdelingen binnen je organisatie. Elke afdeling heeft zijn eigen interacties met en inzichten in verschillende delen van de waardeketen.

Om een grondige ketenanalyse uit te voeren, is het organiseren van cross-functionele workshops een effectieve aanpak. Door leden uit afdelingen zoals inkoop, productie, verkoop, marketing en logistiek samen te brengen, kun je een platform bieden voor het uitwisselen van kennis en inzichten.

Gebruik software voor de vastlegging

Een belangrijk onderdeel van CSRD is de verslaglegging van de duurzaamheidsrapportage en de uiteindelijke vertaling naar het bestuursverslag. Door de complexe samenhang met andere datapunten kan het vastleggen een moeilijk onderdeel zijn. Dit maakt software een cruciale schakel om het op de juiste manier aan te pakken.

Software kan je niet alleen helpen met het vastleggen van de hele waardeketen, maar ook met de vertaling naar de dubbele materialiteit en uiteindelijk het bestuursverslag. Daarnaast maakt software het makkelijk om je waardeketen aan te vullen en aan te passen waar nodig. 

Het gebruiken van CSRD software voor de vastlegging en rapportage binnen het kader van de CSRD is niet alleen een praktische keuze voor het in kaart brengen van de waardeketen, maar wordt snel een onmisbaar instrument voor moderne bedrijven. Softwareoplossingen bieden een gestructureerd platform waarmee organisaties hun duurzaamheidsgegevens effectief kunnen verzamelen, analyseren en rapporteren.